|
Kobiety w nauce |
Obecność kobiet w świecie nauki długo stanowiła wyjątek od reguły. Dośrodowisk akademickich musiały przedzieraćsię różnymi niezwykłymi sposobami. Studia podjąć mogły w Niemczech dopiero od 1908 roku. Zaangażowane działaczki stale walczyły ze stereotypem o rzekomym braku niezbędnych kwalifikacji umysłowych kobiet. Pierwsza studentka doczekała się przyjęcia na Viadrinę dopiero po ponownym otwarciu uczelni w 1992 roku. Pomimo upływu czasu w 2013 roku jedynie 21,3% stanowisk kierowniczych w jednostkach naukowych niemieckich uczelni zajmowały profesorki. |
|
Patronki ulic
|
O wybitnych osobistościach historii (lokalnej) przypominają nam umieszczone w przestrzeni publicznej tablice pamiątkowe, pomniki oraz nazwy ulic. Dedykowane są przede wszystkim mężczyznom. W historiografii do dziś to głównie na nich skupia się uwagę, podczas gdy cenna wiedza o działaniach i zaangażowaniu kobiet często popada w zapomnienie. Znanym obywatelkom Frankfurtu poświęcono cztery nazwy ulic. Dwie – Dr.-Ursula-Sellschopp-Straße oraz Dr.-Hedwig-Hahn-Straße w dzielnicy West – zostały dedykowane patronkom dopiero w 2012 roku. Sophienstraße natomiast zawdzięcza nazwę Sophie Lienau. „Am Hedwigsberg” zawdzięcza nazwę Hedwig Trowitzsch. |
|
Kobiety w medycynie |
W 1908 roku pozwolono kobietom podejmować studia medyczne na pruskich uniwersytetach. Zawód lekarza wykonywać mogły od 1914 roku. Do dzisiejszego dnia wśród wykładowców przedmiotów medycznych w Niemczech profesorki należą do mniejszości, a zaledwie co dziesiąty tytuł profesorski z zakresu medycyny przyznany został przedstawicielce płci żeńskiej. Dopiero w 2000 roku nominację otrzymała pierwsza ginekolożka. Stan rzeczy jest o tyle zastanawiający, że kobiety stanowią dwie trzecie całkowitej liczby osób podejmujących studia na tym kierunku. |
|
Kobiety w polityce |
Raptem w co dziesiątym mieście w Niemczech urząd Nadburmistrza piastuje kobieta. Frankfurtem w XX wieku rządziło osiemnastu mężczyzn i dwie kobiety. O ile udział posłanek w brandenburskim Landtagu wynosi 43% (stan na rok 2014), o tyle w Bundestagu już tylko 36,5% (2013). Na poziomie samorządu odsetek ten jest zwykle jeszcze mniejszy. W Radzie Miasta Frankfurt wynosi 31,9% (2014). W 2005 roku Angela Merkel została pierwszą Kanclerz Niemiec – mając ośmiu poprzedników. Żadna kobieta nie objęła jeszcze urzędu Prezydenta. W ławach polskiego Sejmu zasiada natomiast 23% kobiet (2011). |
|
Kobiety i wybór ścieżki zawodowej |
Profesje nietypowe dla kobiet przez długi czas przeczyły tradycyjnym wyobrażeniom o podziale ról. Również obecnie na rynku pracy wyróżnić można gorzej opłacane „żeńskie” zawody oraz lepiej wynagradzane „męskie”. W dalszym ciągu stanowiska prestiżowe i dochodowe to zazwyczaj domena mężczyzn. W Niemczech Zachodnich przez długi czas prawna i społeczna pozycja kobiet, wynikająca z podziału funkcji zawodowych ze względu na płeć, określana była w oparciu o rolę pani domu. Problem ten ilustruje fakt, że do roku 1975 kobieta musiała uzyskać zgodę męża na zawarcie umowy o pracę. |
|
Kamienie pamięci |
Projekt artystyczny „Stolpersteine” ma na celu uczczenie pamięci osób prześladowanych, zamordowanych, deportowanych, wypędzonych i zmuszonych do popełnienia samobójstwa w czasach nazizmu. Z inicjatywy Guntera Demniga w chodniki przed domami ofiar wprawiane zostają indywidualne „kamienie pamięci” – kostki brukowe z mosiężnymi tabliczkami pamiątkowymi, nad którymi patronat objąć może stowarzyszenie lub osoba prywatna. W Niemczech oraz 17 innych krajach w Europie ułożono do tej pory 50.000 takich kostek, niektóre z nich również we Frankfurcie i Słubicach. |
|
Honorowe obywatelki
Frankfurtu nad Odrą |
Według danych na rok 2015 miasto Frankfurt wręczyło honorowe obywatelstwo 28 osobom, w tym 2 kobietom: Grecie Kuckhoff i Ursuli Sellschopp. |
|
Kobiety na stanowiskach kierowniczych |
Kobiety pełniące funkcje kierownicze wciąż należą do rzadkości w wielu dziedzinach społecznych, nie tylko w polityce i administracji, lecz zwłaszcza w gospodarce. W roku 2014 w radach nadzorczych 160 spółek giełdowych w Niemczech zasiadało jedynie 18,9% kobiet, natomiast w zarządach jeszcze mniej, gdyż zaledwie 5,8%. |
|
Kobiety w Kościele |
W latach 50-tych i 60-tych XX w. wprowadzono posługę kapłańską kobiet na terenie większości jednostek terytorialnych Niemieckiego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Pastorzy i pastorki cieszą się obecnie całkowicie równym statusem. W Kościele Katolickim wprowadzono w 1983 roku nowy Kodeks Prawa Kanonicznego pozbawiony wielu przepisów dyskryminujących dotąd kobiety. Niektóre ważne funkcje, takie jak służba kapłańska i diakonat, wciąż jednak zarezerwowane są dla mężczyzn. |
|
Kobiety w muzyce |
W historii muzyki kobiety znane są głownie jako śpiewaczki i instrumentalistki, rzadziej zaś jako kompozytorki czy dyrygentki. Sławne twórczyni długo pozostawały wyjątkiem. Ograniczenia w dostępie kobiet do kształcenia oraz brak możliwości realizowania określonych ścieżek zawodowych odcisnęły swoje piętno również w świecie sztuki. Niektóre artystki decydowały się na publikację pod męskim pseudonimem. Obecnie wciąż utrzymuje się wyraźna przewaga liczebna dyrygentów nad dyrygentkami, a w roku 2015 jedynie 4 z 76 niemieckich oper kierowanych było przez kobiety. |
|
Honorowe obywatelki słubic |
Miasto Słubice nadało honorowe obywatelstwo 10 mężczyznom oraz 3 kobietom, obok Krystyny Moczydłowskiej są to, od 2001 roku, siostra Zofia Góras ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo oraz, od 2008 roku, Prof. Dr. Gesine Schwan, Prezydentka Uniwersytetu Europejskiego Viadrina w latach 1999 – 2008, była Koordynatorka Rządu Republiki Federalnej Niemiec ds. przygranicznej i obywatelskiej współpracy z Polską (2005 – 2009). |
|
Prawo wyborcze kobiet |
Do początku XX wieku kobiety były w przeważającej mierze wykluczone z udziału w wyborach. Uzasadniano to m.in. ich „wyłącznym przeznaczeniem do zajmowania się domem i opieki nad rodziną”. W 1906 roku Finlandia jako pierwszy kraj nadała obywatelkom prawa wyborcze. Niemcy i Polska uczyniły to w 1918 roku. W Szwajcarii kobiety mogły oddać głos w wyborach federalnych dopiero w roku 1971, ponieważ propozycję reformy z 1959 roku odrzuciła w referendum większość mężczyzn. Ostatni ze szwajcarskich kantonów wprowadził lokalne prawo wyborcze kobiet w 1990 roku. |
|
Kobiety-pisarki |
Literatura przez długi czas pozostawała męską domeną. Kobietom odmawiano dostępu do wykształcenia, a publikacja książki napisanej przez autorkę pod jej prawdziwym imieniem i nazwiskiem uchodziła za sytuację niezwykłą. Do XX wieku kobiety nierzadko używały męskich pseudonimów – albo zmotywowane własnymi względami albo za namową wydawcy. Słynnym tego przykładem są siostry Emily, Anne i Charlotte Brontë, które publikowały odpowiednio jako Ellis, Acton i Carter Bell. |
|
Kobiety-obywatelki |
Kiedy w trakcie rewolucji roku 1789 francuska autorka Olympe de Gouges dochodzi do wniosku, że „Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela” odnosi się zasadniczo do obywateli płci męskiej, pomijając w swojej treści kobiety, innymi słowy, że „prawa człowieka są przede wszystkim prawami mężczyzn”, decyduje się na napisanie „Deklaracji Praw Kobiet i Obywatelek“, wydanej w 1791 r. Publiczne oświadczenie: „Skoro kobieta ma prawo skończyć na szafocie, musi jej również przysługiwać możliwość wstąpienia na trybunę!“ przepłaciła życiem, gdyż ścięto ją za nie na gilotynie. |
