HELENE HANNEMANN

1908 – 1990

KURIERKA W PODZIEMIU

Helene Strehl przychodzi na świat w 1908 roku we frankfurckiej dzielnicy Dammvorstadt (obecnych Słubicach). Pracując u kamieniarza Paetscha poznaje swojego przyszłego męża Maksa Hannemanna. W 1930 roku z powodu zaangażowania w zakładowy strajk Max traci pracę. Wkrótce bezrobocie spotyka również Helene. Oboje dowiadują się o działaniach Komunistycznej Partii Niemiec (KPD) i korzystają z oferowanych przez nią możliwości kształcenia się, a w 1931 roku wstępują w jej szeregi. Podczas gdy Maksa wybierają do politycznego kierownictwa partii, Helene zostaje kierowniczką kobiecej sekcji frankfurckiej KPD.

Kiedy w 1933 roku NSDAP obejmuje władzę, miejska grupa zdelegalizowanej KPD staje się lokalną komórką oporu antynazistowskiego. Helene wspiera męża przy organizowaniu sześćdziesięcioosobowej grupy. Odgrywa przy tym ważną rolę kurierki podtrzymującej łączność z kierownictwem partii w Berlinie oraz kolportującej ulotki otrzymywane na tajnych spotkaniach w Fürstenwalde. Max i Helene sami też angażują się w ich rozdawanie, czyniąc to na przykład jako spacerująca w parku para zakochanych.

Kiedy działania grupy wychodzą na jaw, dziewięcioro towarzyszy, w tym Max i Helene, zostaje w 1934 roku postawionych przed sądem za zdradę stanu. Helene otrzymuje karę roku pozbawienia wolności w więzieniu kobiecym Berlin-Barnimstraße. Max przebywa w kilku więzieniach i zostaje ostatecznie zesłany do KZ Sachsenhausen. Jeszcze przed aresztowaniem, w połowie lat 30-tych z powodu poważnych problemów osobistych w małżeństwie Helene wnosi o rozwód. Z sympatii do Maksa, wciąż dzielącego z nią poglądy polityczne, utrzymuje z nim kontakt również po jego osadzeniu w obozie, w którym ginie on prawdopodobnie na początku 1945 roku. Po wojnie Helene angażuje się w odbudowę miasta i zarządza domem koncertowym Bellevue przy Buschmühlenweg.

W 1946 roku wychodzi za mąż za ocalonego z obozu Paula Papke i przyjmuje jego nazwisko. Jako radna Kreistagu w Fürstenwalde poświęca się zwłaszcza pracy z młodzieżą. Po powstaniu NRD dochodzi do podziału między członkami byłej antynazistowskiej opozycji. Grupa osób współpracujących z Hannemannami zostaje niesłusznie posądzona o zdradę stanu, a frankfurcka sekcja rządzącej SED zakazuje publicznego mówienia o nich. Helene ogłasza sprzeciw i próbuje uświadamiać społeczeństwo co do faktycznych losów opozycjonistów antynazistowskich. W późniejszych latach wykorzystuje każdą okazję do opowiadania młodzieży o czasach oporu. Opracowanie historyczne losów jej grupy pojawia się dopiero w 1995 roku – pięć lat po śmierci Heleny. W 2011 w chodnik przed jej dawnym mieszkaniem przy Große Scharrnstraße zostaje wprawiony dla niej kamień pamięci.