LUISE SARTORIUS

1900 – ?

PIELEGNIARKA SRODOWISKOWA KRYTYKUJACA REZIM

Luise Sartorius, urodzona w 1900 roku w Golßen córka pastora, podejmuje w 1930 roku służbę jako siostra zakonna frankfurckiego zboru St. Georg. W 1933 roku dochodzi we Frankfurcie nad Odrą do poważnego konfliktu czwórki duchownych z Niemieckimi Chrześcijanami – związkiem wiernych różnych kościołów protestanckich działających w latach 1932 – 1945 na rzecz dostosowania protestanckich ugrupowań wyznaniowych do ideologii narodowo-socjalistycznej.

Również pracujący razem z siostrą Luise Sartorius we wspólnocie St. Georg pastor Franz Bahr musi bronić się przed naciskami ideologicznymi ze strony nazistów we własnym kościele. W 1934 roku razem z trzema innymi duchownymi zostaje za to zawieszony w pełnieniu obowiązków kaznodziei, a następnie oddelegowany do innej wspólnoty ku niezadowoleniu wielu wiernych, którzy protestują przeciwko tej decyzji i okazują swoją solidarność z ukaranymi poprzez akcję pisania listów do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Rzeszy. Centralną rolę w ruchu oporu przejmuje Luise Sartorius, zbierająca podpisy i wyrażająca w liście skierowanym do działaczy i działaczek kościelnych oficjalny sprzeciw wobec pracy z delegowanym w miejsce pastora Bahra nowym duszpasterzem będącym członkiem Niemieckich Chrześcijan. Przekonywująco argumentuje, że za czasów zawieszonego pastora znacząco poprawia się stan opieki nad kobietami i matkami. Protesty rzeczywiście prowadzą do zawieszenia wykonania decyzji na pewien czas, ostatecznie dochodzi jednak do przeniesienia pastorów. Ponieważ Luise Sartorius sprzeciwia się pracy z innym duchownym niż pastor Bahr, otrzymuje wypowiedzenie umowy o pracę i nakaz opuszczenia służbowego mieszkania w domu wspólnoty. Wspierana przez adwokata Untersängera, który również jest frankfurtczykiem i członkiem tego samego zboru, Luise Sartorius wnosi do frankfurckiego sądu pracy powództwo zarówno przeciwko rozwiązaniu stosunku pracy jak i przeciwko przeniesieniu pastora Fritza Bahra, pośrednio zaskarżając zarządzenia i ustawy leżące u podstaw dokonanych rozstrzygnięć. Powołuje się przy tym na niezgodność tychże przepisów z prawem kościelnym, która powinna unieważnić zaskarżone decyzje. Staje tym samym w opozycji do szerszego zjawiska restrukturyzacji protestantyzmu przez Niemieckich Chrześcijan w celu podporządkowania ruchu ewangelickiego ideologii nazistów. Pod wrażeniem sądowego wywodu Sartorius jest nawet adwokat strony przeciwnej, a sprawa prowadzi do wywarcia nacisku na pronazistowskie kierownictwo kościołów. Mimo to udaje jej się osiągnąć sukces jedynie połowiczny, jako że decyzje o jej zwolnieniu oraz przeniesieniu pastora Bahra zostają uchylone, lecz leżące u ich podstaw ustawy i zarządzenia zostają uznane za zgodne z prawem. Luise Sartorius działa na rzecz swojej wspólnoty we Frankfurcie również w okresie powojennym, lecz bardzo trudno odnaleźć jakąkolwiek dokumentację jej dalszych losów.

transkrypcja listu do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Rzeszy (niemiecki)