ETA HARICH-SCHNEIDER
1897 – 1986
PIANISTKA Z FRANKFURTU W JAPONII
Eta Margarete Schneider przychodzi na świat w 1897 roku w Oranienburgu, dorastając następnie we Frankfurcie nad Odrą. Po ukończeniu Szkoły Sióstr Wysokich kształci się na pianistkę koncertową. Intensywnie uczęszcza też w tym czasie na zajęcia gry na klawesynie. Swoje zainteresowanie kieruje wkrótce ku grze na rekonstruowanych historycznych instrumentach. Dzięki licznym koncertom staje się prekursorką tzw. historycznego wykonawstwa muzycznego. W latach 20-tych daje liczne koncerty we Frankfurcie nad Odrą, na ogół przed pełną widownią, wzbogacając tym samym życie muzyczne miasta. W 1932 roku rozwiedziona matka dwójki córeczek otrzymuje nominację profesorską w przedmiocie gry na klawesynie na Berlińskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej oraz nagrywa niezliczone utwory na płyty gramofonowe i bierze udział w audycjach radiowych.
Ponieważ nie przestrzega polityki nieangażowania się we współpracę ze swoimi utalentowanyymi muzykami pochodzenia żydowskiego, spotyka się z politycznymi naciskami. Pozbawiona swojej funkcji, Harich-Schneider w 1941 roku nie wraca do Niemiec z trasy koncertowej w Japonii.
W kraju tym Eta Harich-Schneider poznaje historyczną buddyjską i szintoistyczną muzykę japońską. Uczy się gry na instrumentach, poznaje ceremonie, a także kopiuje stare japońskie opracowania. W ciągu 20 lat zostaje pierwszą badaczką muzycznych tradycji tego kraju obcego pochodzenia. Jej publikacje tworzą do dziś podstawową literaturę japonistyczną. W czasie wojny Harich-Schneider nawiązuje relację miłosną z sowieckim szpiegiem Richardem Sorge, którą opisuje w autobiografii z 1978 roku pt. „Charaktery i katastrofy”. Znajomość tą przedstawia również komiks „Sprawa z Sorge” z 2008 roku.
Po wojnie naucza najpierw w Tokio w sekcji muzyki dworskiej Domu Cesarza Japonii (1947 – 1949). Od 1949 roku prowadzi zajęcia w Nowym Jorku, gdzie studiuje jednocześnie japonologię i socjologię. W latach 1955 – 1972 pracuje jako profesorka na Wydziale Klawesynu Wyższej Szkoły Muzycznej we Wiedniu. W 1968 roku otrzymuje Austriacki Krzyż Zasług dla Nauki i Sztuki, w 1977 roku zaś Wysoki Order „Świętej Krony“ Domu Cesarza Japonii.
Jednak jej starania o odzyskanie byłej pozycji w Berlinie nie kończą się sukcesem. W rozpoczętym przez nią procesie przed berlińskim sądem miejskim Senator ds. Wewnętrznych zarzuca jej bliskie kontakty z reżimem nazistowskim, wskazując na fakt, że w obronie aresztowanego przyjaciela kieruje się bezpośrednio do Ministra Sprawiedliwości Rzeszy. Harich-Schneider przegrywa jednak we wszystkich instancjach. Do dzisiaj jej osoba nie uchodzi za politycznie zrehabilitowaną, a jej dorobek artystyczny i naukowy pozostaje zapomniany.
Hala koncertowa, Lebuser Mauerstrasse 4
Rysunek z komiksu „Sprawa z Sorge”, niem. “Die Sache mit Sorge. Stalins Spion in Tokio”
